|
Ĺwiat eMki
Dzieci alkoholików
Nie ulega wątpliwości, że najbardziej poszkodowane w rodzinach z problemem alkoholowym są dzieci. Sytuacja panująca w dysfunkcjonalnej rodzinie zmusza je do odgrywania różnych ról. Są to różne sposoby reagowania na świat, które wynikają z postaw obronnych wobec zagrożeń, jakie stwarza patologiczna rodzina z problemem alkoholowym. Typowe role, w które często wchodzą dzieci z rodzin alkoholowych to: • "Bohater" - podpora rodziny. Pełni ją zwykle najstarsze dziecko. Jego zadaniem jest dostarczanie rodzinie poczucia wartości. Stąd nie sprawia żadnych kłopotów, dobrze się uczy, wykonuje część obowiązków pijącego ojca. Jest nad wiek dorosłe oraz nadmiernie obowiązkowe i odpowiedzialne. Często zaniedbuje własne potrzeby. Dzieci te mają zwykle trudności z wypoczynkiem i odprężeniem się, czego następstwem mogą być schorzenia psychosomatyczne. W przyszłości wybierają często zawody polegające na pomaganiu innym. • "Kozioł ofiarny". Rolę tę pełni na ogół dziecko nieco młodsze od "bohatera". Nie jest ono w stanie z nim konkurować, czuje się odsunięte i szuka wsparcia poza domem. Stwarza kłopoty w szkole i wiele problemów wychowawczych, bardzo często popada wcześnie w konflikty z prawem, niejednokrotnie uzależnia się od alkoholu lub narkotyków. Nierzadko dzieci te są pierwszymi członkami rodziny alkoholika zgłaszającymi się po pomoc. Często zapadają na schorzenia wymagające pomocy psychiatrycznej. • "Aniołek" lub "Zagubione Dziecko" jest samotne i zamknięte w sobie. Przed chaosem i awanturami w domu ucieka w świat marzeń. Niewiele wymaga od rodziny i minimalnie korzysta z jej wsparcia. Ma trudności w nawiązywaniu kontaktów z innymi ludźmi. W dorosłym życiu nie potrafi mieć satysfakcjonujących związków uczuciowych. Często popada w uzależnienie od substancji psychoaktywnych lub staje się nadmiernie otyłe. • Najmłodsze dziecko, nazywane "Rodzinną Maskotką" jest w centrum uwagi i zainteresowania rodziny. Po to, aby przetrwać dostarcza jej tematów do zabawy oraz dba o to, aby jak najczęściej było w domu wesoło. Zawsze stara się, aby zwracano na nie uwagę. Ta cecha utrzymuje się na ogół w życiu dorosłym. Dzieci te charakteryzują się małą odpornością na stres, a stając przed trudnymi do rozwiązania problemami - nierzadko sięgają po alkohol lub narkotyki. Brak ciepła emocjonalnego i wsparcia poważnie utrudniają właściwe ukształtowanie się u dziecka poczucia własnej wartości. Bardzo często żyje ono w przekonaniu, że do picia i awantur w rodzinie dochodzi z jego winy. Poza tym stale musi pamiętać o zachowaniu tajemnicy rodzinnej oraz żyje i postępuje w myśl zasady: " Nie powinieneś myśleć, czuć, pragnąć, wyobrażać sobie, widzieć i słyszeć, tak jak to robisz. Powinieneś myśleć, czuć, pragnąć, wyobrażać sobie, widzieć oraz słyszeć w taki sposób, jak tego wymaga ideał". Claudia Black, charakteryzując role społeczne pełnione przez dzieci, w celu poradzenia sobie z alkoholizmem rodziców, wyróżnia trzy typy dzieci: • dziecko odpowiedzialne (przejmujące ster i opiekujące się bezradnymi rodzicami i rodzeństwem); • dziecko dostosowujące się (bacznie obserwujące co się dzieje po to, aby szybko dostosować swój sposób myślenia i zachowania do wymogów danej sytuacji); • dziecko łagodzące sytuację (starające się zadowolić innych lub odwrócić uwagę od tego co się dzieje w rodzinie - w tym dzieci błaznujące i stwarzające problemy). Inni badacze tego problemu zwracają uwagę na to, że każde dziecko funkcjonuje w którejś z ról umożliwiających utrzymanie patologicznego systemu rodzinnego. Najczęściej spotykane są role: • "ratownika" wyciągającego alkoholika z opresji i chroniącego tym samym przed konsekwencjami picia; • "prowokatora" konfrontującego alkoholika z rzeczywistością, ale nie jest to na ogół działanie konstruktywne, lecz pogłębiające poczucie winy i małej wartości; • "ofiary" przejmującej na siebie coraz większy zakres obowiązków alkoholika. Obserwacja jakości życia rodzin z problemem alkoholowym pozwala również na wychwycenie trzech zasad, które determinują funkcjonowanie dzieci: • zasada "nie mów" nakazuje zachowanie milczenia na temat tego co dzieje się w rodzinie; • zasada "nie ufaj" nakazuje, aby nie ufać zarówno członkom własnej rodziny jak i obcym, bowiem ufność może narazić na doznanie krzywdy (konsekwencją jest brak poczucia bezpieczeństwa); • zasada "nie odczuwaj" nakazuje, aby nie zagłębiać się we własne emocje (trzeba być "twardym"). Dzieci z rodzin z problemem alkoholowym, poza podatnością na uzależnienia, przejawiają w życiu dorosłym szereg charakterystycznych cech, z których najczęściej spotykane to: • trudności w rozumieniu tego co jest normalne, a co nie; • krytyczna samoocena i bardzo poważne traktowanie siebie samego; • ignorowanie własnych potrzeb emocjonalnych; • funkcjonowanie wg zasady "wszystko albo nic"; • trudności w realizowaniu do samego końca swoich planów życiowych i częste uleganie impulsom; • branie odpowiedzialności za wszystko i za wszystkich oraz pracoholizm; • reagowanie niepokojem, gdy sprawy życiowe wymykają się spod kontroli; • brak zaufania i obawy przed nawiązywaniem bliskich związków z innymi ludźmi; • poczucie, że jest się ignorowanym, atakowanym; • stałe poszukiwanie aprobaty dla swojej osoby i brak umiejętności cieszenia się życiem; • poczucie odmienności; • nadmierna wrażliwość lub nadmierna obojętność ("znieczulenie emocjonalne"). Dzieci te bardzo często znajdują sobie partnerów, którzy są uzależnieni od substancji psychoaktywnych, a jednocześnie gotowe są zrobić wszystko, aby nie dopuścić do rozpadu tego związku. Perspektywa osamotnienia jest dla nich zbyt bolesna, bowiem stanowi powrót do przykrych przeżyć z dzieciństwa. Badania wykazały na przykład, że synowie ojców - alkoholików są czterokrotnie bardziej narażeni na alkoholizm niż inni, a córki matek - alkoholiczek trzykrotnie częściej stają się alkoholiczkami niż inne kobiety oraz, że znacznie częściej wychodzą za mąż za alkoholików. |
Podstrony
|