|
Ĺwiat eMki
Wzorce perspektywy
Jedną z możliwych przyczyn większości sytuacji, kiedy jesteśmy nieszczęśliwi, jest to, że wchodzimy w "widzenie tunelowe", wąskie skupianie się wyłącznie na problemie i ignorowanie wszystkiego, co go otacza. Zwykle nie uwzględniamy w doświadczeniach problemowych upływu czasu, izolując je od wydarzeń poprzedzających i następujących po nich. Podczas gdy taka koncentracja może być użyteczna przy badaniu sytuacji w celu określenia, co jest do zrobienia, zawężona perspektywa często pomija właśnie te informacje, których najbardziej potrzebujemy, by móc rozwiązać problem. Zobaczyć problem "w perspektywie" oznacza zobaczyć go w relacji do czegoś innego; dotyczy to również naszego myślenia o sobie. Istnieje bardzo wiele sposobów zyskania perspektywy. Proste poszerzenie pola widzenia, aby objąć spojrzeniem więcej z tego, co dzieje się w tym samym momencie, daje perspektywę, której zakres jest szerszy i bardziej ogólny - "duży obraz" zawierający znacznie więcej informacji. Zazwyczaj gdy problem jest widziany w szerszym kontekście, wydaje się mniejszy i łatwiejszy do rozwiązania. Takie poszerzanie ramy to wzorzec najczęściej spotykany w większości komiksów. Zwykle seria małych obrazków zawiązuje zagadkową lub zagmatwaną sytuację, a następnie większa ramka na końcu zawiera coś nowego, co wyjaśnia zagadkę, i nadaje jej sens, zmieniając tym samym jej znaczenie. Czasami ostatni obrazek kieruje po prostu uwagę na coś, co istniało już na wcześniejszych obrazkach, ale co łatwo można było przeoczyć lub zignorować. Ponieważ obrazki w komiksach zwykle ułożone są w sekwencji czasowej, przykład ten pokazuje kolejny sposób, w jaki możemy powiększać zakres - przez zmianę nieruchomego obrazka w sekwencyjny film, przedstawiający sytuację zmieniającą się w jakimś przedziale czasu. Poszerzenie zakresu w przestrzeni, w czasie lub jednocześnie i w czasie, i przestrzeni jest prostą, a mimo to potężną interwencją, która jest bardzo ważną częścią wielu skutecznych wzorców zmiany. Prosta dysocjacja - wyjście z problemowego kontekstu - pozwala na zobaczenie siebie w relacji do swojego otoczenia. Dostarcza to innej zewnętrznej perspektywy, pozycji percepcyjnej zainteresowanego, być może współczującego, ale emocjonalnie niezaangażowanego obserwatora. Przyjęcie pozycji percepcyjnej drugiej osoby w tym samym kontekście dostarcza innej perspektywy, która zawiera nowe informacje. Zobaczenie równocześnie dwóch odseparowanych w czasie zdarzeń tworzy jeszcze inny rodzaj perspektywy. Ilekroć znosimy coś nieprzyjemnego, by poruszać się w kierunku upragnionej przyszłości, widzimy, w jaki sposób obecna działanie łączy się z naszym upragnionym, przyszłym rezultatem, dając nam perspektywę sekwencyjną. Tego rodzaju perspektywa obejmuje dwie reprezentacje połączone w naszym doświadceniu symultanicznie, choć występujące w oddzielnych ramach czasowych. Ludzie, którzy nadmiernie się objadają, nadużywają narkotyków lub innych używek, zwykle nie widzą swojego bieżącego zachowania w powiązaniu z jego długoterminowymi konsekwencjami. Ludzi tych można nauczyć, jak tworzyć "dłuższe spojrzenie", pomagając im unikać doświadczeń, być może przyjemnych, ale mających nieprzyjemne konsekwencje. Ten sam rodzaj perspektywy może pomóc im wytrwać w wykonaniu zadań, które nie są z natury przyjemne, ale potrzebne w osiąganiu przyjemnych celów. Oczywiście, w wielu kontekstach bardzo użyteczne może być posiadanie wąskiej perspektywy, skupienie uwagi i celowe usunięcie z pola widzenia innych spraw, zdarzeń i informacji. Ilekroć chcesz skupić swoją uwagę na jednej czynności lub po prostu na jakichś przyjemnościach życiowych, szersza perspektywa tylko przeszkadzałaby twojemy doświadczeniu. Wszystkie umiejętności są użyteczne w pewnych sytuacjach, a każda umiejętność staje się ograniczeniem, gdy stracimy wybór: użyć jej czy nie - w określonym kontekście. John McWhriter opisał ogólną strukturę równoczesnej perspektywy, która jest podstawą zdrowej koncepcji siebie; jest to wzorzec mający wiele innych użytecznych zastosowań. Przekonania Szczególnie interesującym sposobem użycia wzorca perspektywy jest użycie go w przypadku generalizacji, nazywanych zwykle "ograniczającymi przekonaniami", szczególnie wtedy gdy przekonania dotyczą samego siebie. Gdy ktoś ma jakieś ograniczjące przekonanie, mogą zajść cztery przypadki: 1. Przekonanie może być oparte na tylko jednym niezasobnym doświadczeniu bez żadnego związanego z nim pozytywnego doświadczenia, które mogłoby dostarczyć jakiejś bardziej użytecznej perspektywy. Jest to coś, co ludzie zakładają, gdy przechodzą przez proces zmiany, związany z pojedynczym, trudnym doświadczeniem z przeszłości. 2. Przekonanie może być oparte na grupie niezasobnych doświadczeń. Chociaż możliwe jest posiadanie tylko jednego trudnego doświadczenia, większość z nich powtarza się, a zwykle najbardziej intensywne staje się "magnesem", przyciągającym inne niezasobne doświadczenia, formując grupę, która staje się podstawą bezużytecznej perspektywy. Nazywane jest ono często "negatywnym" lub ograniczającym przekonaniem. Przeprowadzenie procesu zmiany z jednym doświadczeniem będzie działać dobrze tylko wtedy, gdy jest on przeprowadzony na najbardziej intensywnym przykładzie grupy doświadczeń, gdyż zmiana zostanie zwykle automatycznie uogólniona na resztę grupy. 3. Przekonanie może być oparte na grupie niezasobnych doświadczeń, połączonych z jednym lub kilkoma zasobnymi. Pozytywne doświadczenia nie są na tyle mocne albo liczne, by dostarczyć zrównoważonej perspektywy. W takim przypadku pożyteczne może być przekształcenie niezasobnych doświadczeń oraz przypomnienie, wywołanie lub stworzenie dodatkowych pozytywnych przykładów, tak że ogólne znaczenie generalizacji staje się bardziej pozytywne i użyteczne. 4. Przekonanie może być połączeniem niezasobnych i zasobnych doświadczeń, co dostarcza dwuznacznej perspektywy. Przypomina to poprzednią sytuację i znów użyteczne jest przekształcenie niezasobnych doświadczeń oraz stworzenie dodatkowych pozytywnych, tak by generalizacja stała się niedwuznaczna i zasobna. Dla uproszczenia przedstawiłem wzorzec perspektywy McWhritera w kontekście pojedynczego doświadczenia problemowego, z kilkoma zasobami dostarczającymi szerszego zakresu i więcej informacji. Tworzy to nowy kontekst dla doświadczenia problemowego, użyteczną nową perspektywę, która dostarcza w ten sposób nowego znaczenia. Zwykle jednak doświadczenie problemowe wchodzi w skład grupy doświadczeń, będących podstawą ograniczających przekonań, a wtedy, by je zmienić, trzeba pracować z całą grupą. Najłatwiejszym sposobem jest jawne zgrupowanie podobnych doświadczeń, z następnie przekształcenie najbardziej intensywnego, ponieważ zmiana ta zwykle przeniesie się na pozostałe. Ten typ wzorca perspektywy jest podstawą wszystkich generalizacji, jakie tworzysz, zarówno o świecie, jak i o sobie samym, a proces ten przedstawia niektóre z fundamentalnych zasad, jak kształtujemy wszystkie przekonania. Teraz gdy już zostałeś uwrażliwiony na ten proces, prawdopodobnie znajdziesz go (jeśli będziesz miał taką potrzebę) prawie wszędzie. |
Podstrony
|