Uzasadnie do projektu ustawy

UZASADNIENIE

Projektowana ustawa wprowadza do jej słowniczka (art.4 pkt 20a) pojęcie przewozu obok istniejących już takich terminów jak „przywóz”, „wywóz”. Brak w ustawie legalnej definicji przewozu powodował w praktyce wątpliwości interpretacyjne odnośnie których swe stanowisko prezentował również Sąd Najwyższy (postanowienie SN z dnia 20.12.2006, I KZP 31/06). Proponowane pojęcie usuwa w tym zakresie zaistniałe wątpliwości. Koresponduje ono również z terminologią Wspólnotowego Kodeksu Celnego. Konsekwencja zaproponowanego wprowadzenia definicji pojęcia przewozu, odpowiadającego wykładni tego pojęcia na gruncie obowiązujących przepisów dokonanej we wspomnianym wyżej postanowieniu Sądu najwyższego, jest zmiana treści art.55 ust.1 ustawy. Przy wprowadzeniu bowiem do słowniczka ustawowej definicji pojęcia przewóz ustawowe znamiona przestępstwa stypizowanego w art.55 ustawy mogą ulec znacznemu uproszczeniu.
Zmiana art. 20 polegająca na dodaniu ust. 3 nowego zakazu reklamy i promocji środków spożywczych lub innych produktów poprzez sugerowanie ich posiadają one działanie zbliżone do działania środków odurzających lub substancji psychotropowych, wynika z potrzeby zapobieżenia występowaniu negatywnego zjawiska jakim jest prowadzenie reklamy i promocji środków spożywczych i innych artykułów, które – jakkolwiek nie zostały umieszczone w wykazie substancji psychotropowych lub środków odurzających – niemniej jednak reklamowane są jako produkty oddziaływające na ośrodkowy układ nerwowy w sposób podobny do tych wymienionych w wykazie. W celu wprowadzenia sankcji za naruszenie omawianego zakazu projekt proponuje także wprowadzenie nowego przepisu karnego. Zgodnie z proponowanym brzmieniem nowego przepisu art. 68a naruszenie zakazu o którym mowa w nowym art.20 ust.3, stypizowane zostało jako czyn zabroniony pod groźbą w postaci wykroczenia, za które grozi kara grzywny.
Proponowana zmiana art. 22 polega na rezygnacji z nakładania na ministrów właściwych do spraw kultury i dziedzictwa narodowego oraz do spraw rolnictwa obowiązku rozwijania i popierania działalności edukacyjnej oraz zapobiegawczej podejmowanej w celu informowania społeczeństwa o szkodliwości narkomanii. Dotychczasowa praktyka pokazała niski poziom zaangażowania wyżej wymienionych resortów w realizację wspomnianego obowiązku przy jednocześnie dość szeroko prowadzonej przez administrację publiczną działalności profilaktycznej i edukacyjnej w zakresie przeciwdziałania narkomanii. Wobec powyższego zadecydowano, iż obciążanie wyżej wspomnianych organów obowiązkami z tego zakresu nie jest konieczne.
Projekt przewiduje także modyfikacje w zakresie związanym z postępowaniem z „narkotykami” w toku czynności operacyjno rozpoznawczych oraz zabezpieczonych w toku spraw karnych, które wynikają z dotychczasowych doświadczeń i trudności praktycznych. Obecne brzmienie art. 24 ust. 5 pkt 1 zobowiązujące do nabywania środków odurzających, substancji psychotropowych lub ich preparatów oraz prekursorów kategorii 1
w hurtowniach farmaceutycznych na podstawie zapotrzebowania praktycznie uniemożliwia zakup przez laboratoria badawcze wzorców tego typu substancji. Jest on ponadto niespójny
z art. 35 ustawy, który szczegółowo reguluje warunki zakupu substancji kontrolowanych. Nowelizacja w tym zakresie związana jest z usunięciem y, który szczegółowo reguluje warunki zakupu substancji kontrolowanych. Nowelizacja w tym zakresie związana jeespójny z art.o iaceutycznych na podstawie zapotrzebowania praktycznie uniemożliwia zakup przez laboratoria badawcze wzorców tnieścisłości legislacyjnych.
W konsekwencji proponowany nowy przepis art. 24a ust. 1 przewiduje, iż „Jednostki organizacyjne administracji rządowej oraz Żandarmerii Wojskowej wykonujące czynności operacyjno-rozpoznawcze mogą wchodzić w posiadanie środków odurzających, substancji psychotropowych i ich preparatów oraz prekursorów kategorii 1 w ilości niezbędnej do przeprowadzenia badań potwierdzających popełnienie przestępstwa”. Ideą ustawodawcy wprowadzającego powyższy zapis było umożliwienie jednostkom organizacyjnym administracji rządowej oraz Żandarmerii Wojskowej wykonującym czynności operacyjno-rozpoznawcze wchodzenia w posiadanie nielegalnych substancji określonych w ustawie oraz w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady nr 273/2004 z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie prekursorów narkotykowych (Dz. Urz. WE L 047 z 18 lutego 2004 r.) znajdujących się na nielegalnym rynku. Jako cel określono „przeprowadzenie badań potwierdzających popełnienie przestępstwa”. Jednak zapis art. 24 ust. 5 pkt 1 mówiący, iż „jednostki i podmioty, o których mowa w ust. 2 – 4”, Zawarcie w projektowanym art. 24a ust. 2 delegacji dla Prezesa Rady Ministrów do określenia w drodze rozporządzenia podmiotów uprawnionych do niszczenia środków odurzających, substancji psychotropowych lub ich preparatów oraz prekursorów kategorii 1, a także szczegółowego trybu i warunków ich przechowywania oraz niszczenia, mając na względzie konieczność zabezpieczenia tych środków i substancji przed dostępem osób trzecich spowoduje uregulowanie w sposób kompleksowy zagadnienia związanego z pozyskiwaniem w wyniku działań operacyjno-rozpoznawczych, przechowywaniem oraz niszczeniem próbek narkotyków oraz prekursorów. W ten sposób powinien zostać rozwiązany problem wynikający stąd, że w obecnym stanie prawnym również Policja, jednostki Żandarmerii Wojskowej i inne podobne organy mają obowiązek „nabywać środki odurzające, substancje psychotropowe i ich preparaty oraz prekursory kategorii 1 w hurtowni farmaceutycznej na podstawie zapotrzebowania”. Takie rozwiązanie uniemożliwia w praktyce realizację uprawnienia o którym mowa w art.24 ust.3 dzisiejszej wersji ustawy, a przepis ten jest przepisem martwym. Skutkuje to poważnymi utrudnieniami w walce z przestępczością narkotykową w Polsce.
Rozszerzenie możliwości orzeczenia przez sąd przepadku poprzez możliwość przekazania środków odurzających, substancji psychotropowych lub ich preparatów
oraz prekursorów kategorii 1 jednostkom organizacyjnym administracji rządowej, Służby Więziennej, Żandarmerii Wojskowej oraz niektórym szkołom wyższym w celu szkolenia
lub badań – na wniosek tych jednostek – przyczyni się do zwiększenia realnych możliwości przeciwdziałania narkomanii, szczególnie w przypadku środków odurzających, substancji psychotropowych lub ich preparatów oraz prekursorów kategorii 1, które nie są dostępne
na rynku legalnym, a więc nie ma możliwości ich zakupu do szkoleń (projektowany
art. 34 ust. 4). Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z 1997 r. zasadnie dawała taką możliwość.
Zmiana polegająca na dodaniu art. 24b polega na nałożeniu na zakłady opieki zdrowotnej prowadzące leczenie lub rehabilitację osób używających narkotyków obowiązku współpracy z Krajowym Biurem ds. Przeciwdziałania Narkomanii pełniącym funkcję punktu kontaktowego Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii. Obowiązek współpracy wiązać się będzie przede wszystkim ze współpracą w obszarze gromadzenia danych z zakresu pięciu kluczowych wskaźników monitorowania problemów narkotyków i narkomanii w Europie. Do gromadzenia i przekazywania tych danych Polska została zobowiązana wraz z przystąpieniem do UE, rezolucją Rady nr 193932 z dnia 15 listopada 2001 r.
Zmiana art. 27 ustawy ma na celu rozszerzenie katalogu osób uprawnionych do zdobywania uprawnień specjalisty terapii uzależnień o osoby, które uzyskały tytuł magistra filozofii, pedagogiki specjalnej, polityki społecznej, pracy socjalnej oraz zdrowia publicznego oraz o osoby które po uzyskaniu tytułu magistra w zakresie nauk humanistycznych lub społecznych, ukończyły studia podyplomowe w zakresie pedagogiki. Celem powyższej regulacji jest dopuszczenie do zdobycia uprawnień specjalistów terapii uzależnień przez osoby, których profil wykształcenia stwarza możliwość pełnego przyswojenia treści zawartych w programie szkolenia, a które nie miały możliwości zdobycia uprawnień zawodowych w tym zakresie na mocy przepisów dotychczasowych. Ponadto w celu zdyscyplinowania uczestników szkoleń do możliwie terminowego przystępowania do egzaminu wprowadzono poprzez dodanie w art. 27 ust. 8a zgodnie z którym osoby ubiegające się o otrzymanie certyfikatów, zobowiązane są, pod rygorem konieczności ponownego odbycia szkolenia, przystąpić do egzaminu w terminie nie dłuższym niż 4 lata od momentu rozpoczęcia szkolenia.
Zmiana w art. 28 ustawy wynika z konieczności uniemożliwienia uczestniczenia przez pacjentów w więcej niż jednym programie leczenia substytucyjnego w tym samym czasie. Sposobem na uniknięcie wspomnianego problemu jest prowadzenie przez Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii Centralnego Wykazu Osób Objętych Leczeniem Substytucyjnym. Obecnie kwestia powyższa regulowana jest w par. 4 ust. 1 i 2 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 19 października 2007 r. w sprawie trybu postępowania przy leczeniu substytucyjnym oraz szczegółowych warunków, które powinien spełniać zakład opieki zdrowotnej prowadzący leczenie substytucyjne (Dz. U Nr 205, poz. 1493). Gromadzone na podstawie ww. Rozporządzenia dane noszą jednak cechy danych szczególnie wrażliwych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 o ochronie danych osobowych (Dz. U z 2002 r., Nr 101, poz. 926), dlatego uzasadnionym jest uwzględnienie proponowanych przepisów w akcie prawnym rangi ustawy. W związku z tym projekt nakłada na kierowników programów leczenia substytucyjnego obowiązek niezwłocznego powiadamiania Krajowego Biura do Spraw Przeciwdziałaniu Narkomanii o zakwalifikowaniu, wyłączeniu lub zakończeniu udziału pacjenta w tym programie, a także upoważnia ministra właściwego do spraw zdrowia do określenia w drodze rozporządzenia szczegółowego trybu postępowania przy leczeniu substytucyjnym, szczegółowe warunki jakie powinien spełniać zakład opieki zdrowotnej prowadzący leczenie substytucyjne oraz szczegółowy sposób gromadzenia, przechowywania i przekazywania danych.
Proponowane zmiany treści przepisów art.40, 41, 42 oraz 44 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii mają w znacznym stopniu charakter czysto techniczny i związane są z koniecznością dostosowania obowiązujących przepisów do wymogów prawa europejskiego, a także wynikiem doświadczeń związanych z problemami w stosowaniu dotychczasowych przepisów. Zmiany konieczne były także w zakresie delegacji do wydawania rozporządzeń wykonawczych przewidzianych w tych przepisach, a to ze względu na konieczność bardziej precyzyjnego określenia zakresu regulacji owych rozporządzeń wykonawczych.
Projekt przewiduje szereg zmian w przepisach karnych ustawy, przede wszystkim tych, które maja znaczenie z punktu widzenia postępowania z osobami uzależnionymi i innymi użytkownikami narkotyków.
Wspomniana miana treści art.55 ust.1 ustawy jest konsekwencją wprowadzenia do słowniczka wyrażeń ustawowych definicji pojęcia przewozu. Wynikiem tego jest konieczność dostosowania treści art.55 ust.1 do tejże definicji, poprzez znaczne uproszczenie tego przepisu.
Zmiana (podniesienie) dolnej granicy ustawowego zagrożenia za przestępstwo określone w art.56 ust.3 ustawy jest konieczna celem usunięcia niekonsekwencji dotychczasowych przepisów w ramach których dolna granica ustawowego zagrożenia za typ kwalifikowany tego przestępstwa (1 miesiąc), była niższa niż dolna granica ustawowego zagrożenia za typ podstawowy (6 miesięcy).
Proponowany art.63a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii wprowadza nowe rozwiązanie zagadnienia sposobu postępowania wobec osób dopuszczających się drobnych postaci przestępstwa posiadania środków odurzających lub substancji psychotropowych. Wyniki badań empirycznych wskazuj na to3, że olbrzymia większość spraw o przestępstwa z art.62 ust.1 lub 2 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii dotyczy posiadania dwóch środków a mianowicie marihuany oraz amfetaminy, przy czym znaczna ich część to sprawy drobne, a nawet niezwykle drobne, dotyczące posiadania bardzo niewielkich ilości przeznaczonych ewidentnie na cele własnej konsumpcji. W wielu takich sprawach, które w Polsce kończą się wyrokami skazującymi chodzi o ilości środków, które w innych krajach UE są prawnie irrelewantne i umożliwiają stosowanie oportunizmu ścigania. Tymczasem w Polsce sprawy te angażują sporą ilość czasu, sił i środków policji, prokuratury oraz sądów, a równocześnie można mieć zasadnicze wątpliwości co do korzyści, jakie przynoszą one z punktu widzenia zasadniczego celu stosowania represji karnej w obszarze przeciwdziałania narkomanii, tj. redukcji rozmiarów nielegalnej podaży środków odurzających i substancji psychotropowych (redukcja rozmiarów popytu to przede wszystkim, aczkolwiek nie wyłącznie zadanie profilaktyki, leczenia, rehabilitacji i readaptacji).
W związku z tym projekt przewiduje nowy przepis art.63a dający prokuratorowi (a także sądowi), możliwość umarzania (bezwzględnego) w pewnych sytuacjach postępowania karnego wobec sprawców posiadających nieznaczne ilości środków odurzających, przeznaczonych na własny użytek. Generalną przesłanką jego stosowania jest niecelowość stosowania wobec pewnej grupy osób posiadających narkotyki represji karnej. Na taką niecelowość w ramach proponowanego przepisu wskazują przesłanki wymienione w proponowanym przepisie. Conditio sine qua non jego stosowania stanowi nieznaczna ilość posiadanego środka oraz posiadanie go na własny użytek. Należy przy tym zaznaczyć, że – wzorem wielu innych ustawodawstw – przyjąć należy, że obie okoliczności są ze sobą ściśle powiązane. W wypadku posiadania nieznacznych ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych, jeśli brak jest dowodów wskazujących na przeznaczenie na cele handlowe, przyjmować należy cel w postaci własnego użytku.
W przedłożonym projekcie zrezygnowano z bliższego definiowania pojęcia nieznacznej ilości środka odurzającego lub substancji psychotropowej pozostawiając to znamię znamieniem ocennym (podobnie jak znane obecnie polskiemu ustawodawstwu znamię znacznej ilości środka odurzającego lub substancji psychotropowej stanowiące znamię niektórych typów kwalifikowanych przestępstw stypizowanych w ustawie o przeciwdziałaniu narkomanii). Rozwiązanie takie może oczywiście nastręczać pewne trudności w praktyce. Biorąc jednak pod uwagę złożony i skomplikowany z legislacyjnego punktu widzenia charakter ewentualnego bliższego zdefiniowania tego znamienia (musiałby on przyjąć formę rozbudowanego załącznika do ustawy), wydaje się, że pozostanie przy cennym charakterze tego znamienia jest rozwiązaniem akceptowalnym. Natomiast wskazówką dla organów stosujących prawo (przede wszystkim organów prokuratury), mogą tu być wewnętrzne wytyczne wskazujące stosowne wartości graniczne. Taka praktyka rozwiązania tego problemu stosowana jest w wielu krajach europejskich
Pozostałymi przesłankami stosowania tego przepisu są natomiast okoliczności przedmiotowe objęte przez dwa określenia: „okoliczności popełnienia czynu” oraz „stopień jego społecznej szkodliwości”. Obie przesłanki są ze sobą w jakimś sensie powiązane, ale nie tożsame. Elementami decydującymi o tym, że okoliczności popełnienia czynu uzasadniają umorzenie postępowania może być przede wszystkim brak wyraźnego zagrożenia dla dóbr prawnych osób trzecich. Inaczej mówiąc można przyjąć, że na przykład przypadki posiadania środków odurzających lub substancji psychotropowych w szkole czy innych instytucjach edukacyjnych, placówkach oświatowych, jednostkach wojskowych, w czasie imprez sportowych, czy innych imprez masowych potencjalnie zawsze takie zagrożenie stwarzają. Dlatego w takich wypadkach stosowanie tego przepisu powinno być wyłączone. Tym co może decydować o przyjęciu, że stopień społecznej szkodliwości czynu uzasadnia skorzystanie z proponowanego przepisu może być przede wszystkim charakter posiadanego środka, tzn. jego szkodliwość. I tak w przypadku posiadania cannabis, a więc substancji o mniejszej szkodliwości, niż wiele innych środków, w ilościach nieznacznych i okolicznościach nie stwarzających w zasadzie zagrożenia dla dóbr prawnych osób trzecich powinny, w zasadzie można domniemywać zasadność zastosowania proponowanego przepisu. W przypadku innych środków, że względu na większe zagrożenie, jakie stwarzają one generalnie dla dobra chronionego, jakim jest zdrowie publiczne, zastosowanie tego przepisu wchodzić powinno w grę znacznie rzadziej, co nie oznacza jednak całkowitego wykluczenia takiej możliwości.
Podkreślić przy tym należy, iż w proponowanym przypadku chodzi o takie sytuacje, w których nie ma mowy o znikomym stopniu społecznej szkodliwości. W takiej sytuacji czyn nie stanowiłby bowiem w ogóle przestępstwa. Inaczej mówiąc przepis ten będzie miał zastosowanie w sytuacjach, gdy stopień społecznej szkodliwości jest wyższy niż znikomy, ale nie przybiera takiego natężenia, które wykluczałoby przyjęcie, iż wymierzenie sprawcy kary uznać można za niecelowe.
Konstrukcja proponowanego przepisu unika przesądzania pewnych kwestii na poziomie przepisów ustawy. Nie odwołuje się więc do klauzuli okoliczności wyłączającej karalność, tak jak to czynił art.48 ust.4 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z 1997 r., a tym samym nie przesądza, że w takich przypadkach postępowania zawsze nie wszczyna się, a wszczęte umarza. Nie odwołuje się także do pojęcia znikomego stopnia społecznej szkodliwości, co oznaczałoby, że czyn nie jest przestępstwem. Posiadanie nieznacznych ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych pozostaje więc zawsze czynem zabronionym pod groźbą kary i przestępstwem, co wyklucza jakiekolwiek kwestionowanie tego przepisu z punktu widzenia art.3 ust.2 Konwencji Narodów Zjednoczonych o zwalczaniu nielegalnego obrotu środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi z roku 1988. Wprowadza natomiast do polskiego prawa oportunizm ścigania, czyniąc to w sposób znany ustawodawstwu, albowiem przez odwołanie się do przesłanki niecelowości orzekania w takich przypadkach kary, przejętej z przepisów o tzw. umorzeniu absorpcyjnym o jakim mowa w art.11 kpk.
Z czysto procesowego punktu widzenia podstawę decyzji o umorzeniu postępowania w sprawach o przestępstwa z art.62 ust.1 lub 3 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii ze względu na niecelowość orzeczenia wobec sprawcy kary stanowiłby przepis art.62a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii i on powinien być powoływany w stosownym postanowieniu (tak samo jak w przypadku umorzenia na podstawi art.11 lub art.322 kpk). Umorzenie postępowania w oparciu o art.62a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii ma bowiem charakter fakultatywny, a wymienione w tym przepisie przesłanki same przez się nie stoją na przeszkodzie wszczęciu postępowania. Okoliczności wymienione w proponowanym art.62a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii nie stanowią więc negatywnych przesłanek procesowych oznaczających obligatoryjność nie wszczynania lub umorzenia postepowania. Stąd proponowany przepis nie pociąga za sobą konieczności żadnych zmian w treści art.17 kpk.
Intencją proponowanych przepisów jest przede wszystkim umożliwienie odstępowania w pewnych sytuacjach od ścigania pewnych kategorii drobnych przestępstw związanych z konsumpcją narkotyków, w stosunku do których realizacja represji karnej zdaje się nie przynosić jakichkolwiek pozytywnych efektów. Nie służy bowiem ani znaczącej redukcji rozmiarów nielegalnej podaży środków odurzających lub substancji psychotropowych, ani nie wywiera żadnych pożądanych efektów w zakresie redukcji popytu na nie (szczególnie w sytuacji, gdy dzisiaj represji karnej wobec takich sprawców prawie nigdy nie towarzyszy stosowanie odpowiednich środków edukacyjnych, leczniczych itp.). Równocześnie represja ta może poprzez stygmatyzację takich sprawców wyrządzać wręcz poważne szkody i początkować proces ich dalszego wykolejenia społecznego, lub proces ten pogłębiać. Celem proponowanych przepisów jest również odciążenie organów ścigania od prowadzenia licznych dochodzeń w sprawach o posiadanie nieznacznych ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych i angażowania w taką działalność znacznych sił i środków. Pożytki ścigania takich czynów i sprawców są wątpliwe, a zwolnione siły i środki mogłyby zostać spożytkowane w innych obszarach. Stąd tez proponowany przepis daje możliwość wydana decyzji o umorzeniu postępowania nawet jeszcze przed wydaniem postanowienia o wszczęciu postępowania. Rzecz w tym aby sprawy takie nie przekształcały się w „normalne” postępowanie przygotowawcze, co wykluczyłoby możliwość osiągnięcia spodziewanych efektów nowelizacji w zakresie ekonomii postępowania.
Umorzenie postępowania byłoby w myśl proponowanych przepisów fakultatywne i zależało od każdorazowej oceny prokuratora w konkretnej sprawie, a tym samym od spełnienia dodatkowych przesłanek, poza samą nieznaczną ilością. Brak automatyzmu powinien zagwarantować indywidualne podejście, a tym samym realizację również innych celów prawa karnego w tym obszarze (prewencja generalna, cele terapeutyczne), w tych wypadkach, które na to zasługują. Inaczej mówiąc przypadki posiadania nieznacznych ilości środków odurzających lub substancji psychotropowych nie spełniające innych przesłanek wskazanych a art.62a ustawy powinny być nadal kwalifikowane z art. 62 ust.1 lub ewentualnie (przy spełnieniu innych przesłanek) art.62 ust,2 ustawy, w połączeniu z szerszym niż dzisiaj wykorzystaniem art.72 i 73 ustawy. Równocześnie wprowadzenie specjalnego przepisu powinno spowodować, iż umarzanie postępowań w bardzo drobnych sprawach zacznie rzeczywiście występować w praktyce i doprowadzi do rzeczywistego odciążenia organów ścigania.
Nowelizacja proponuje zmianę treści i konstrukcji art.64 ustawy. Przepis ten, w przeciwieństwie do uprzednio obowiązującego art. 50 ustawy z 1997 r., nie odsyła w swojej treści do regulacji przestępstwa kradzieży, określonej w kodeksie karnym. Jedną z istotnych konsekwencji przyjętego rozwiązania jest brak typu uprzywilejowanego oraz typu kwalifikowanego przestępstwa polegającego na kradzieży środków odurzających, substancji psychotropowych, mleczka makowego lub słomy makowej, które istnieją w przypadku typów kradzieży określonych w Kodeksie karnym. Pamiętając, że przepis art. 279 § 1 kk (kradzież z włamaniem) jest traktowany jako norma szczególna w stosunku do art. 278 § 1 kk (kradzież), należy mieć na uwadze, że z kolei art. 64 stanowi lex specialis w stosunku do art. 278 § 1 kk. Jeżeli zatem sprawca kradnie środek odurzający, substancję psychotropową, mleczko makowe lub słomę makową włamując się, tj. usuwając przeszkodę zabezpieczającą pomieszczenie, nie pełnia przestępstwa z art. 279 § 1 kk lecz przestępstwo określone w art. 64. To samo dotyczy zaboru środków odurzających, substancji psychotropowych, mleczka makowego lub słomy makowej w znacznych ilościach. Proponowane uzupełnienia treści art.64 ustawy powinny rozwiązać powyższe problemy.
W ramach nowelizacji proponuje się wprowadzenie nowego przepisu art.70a. Nakładającego na prokuratora w postępowaniu przygotowawczym, a na sąd w postępowaniu jurysdykcyjnym obowiązek zbierania informacji na temat używania przez podejrzanego (oskarżonego) środków odurzających lub substancji psychotropowych. Dotyczy to oczywiście takich sytuacji, w których istnieje uzasadnione podejrzenie, że podejrzany (oskarżony) jest użytkownikiem takich środków. Propozycja wprowadzenia tego przepisu jest wynikiem obserwacji, potwierdzonej wynikami wspomnianych wcześniej badań empirycznych, z których wynika, iż w przypadku osób co do których zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że są one użytkownikami narkotyków lub są od nich wręcz uzależnione dane takie dzisiaj nie są najczęściej w ogóle w procesie karnym zbierane. W konsekwencji w aktualnej praktyce organów wymiaru sprawiedliwości w ogóle nie stosuje się środków o charakterze profilaktycznym, edukacyjnym i terapeutycznym będących już dzisiaj do dyspozycji prokuratora czy sądu. Ich stosowanie wymaga bowiem zebrania pewnych podstawowych przynajmniej danych osobopoznawczych. Nałożenie takiego obowiązku ma więc na celu przede wszystkim stworzenie podstaw do tego aby w stosunku do użytkowników narkotyków zaczęto stosować przepisy realizujące zasadę „leczyć zamiast karać”. Kluczowym elementem stosowania tego przepisu będzie treść rozporządzenia, które umożliwi wprowadzenie profesjonalnych usług przez podmioty, których działalność statutowa obejmuje pomoc osobom uzależnionym, a w przypadku braku takiego podmiotu przez kuratorów sądowych.
Proponowana zmiana art. 72 oraz – konsekwentnie – art. 73 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii ma na celu dostosowanie przepisów prawa do praktyki sądowo-prokuratorskiej oraz umożliwienie szerszego wykorzystywania instytucji zawieszenia postępowania w celu odbycia leczenia przez podejrzanego (oskarżonego). Obecnie zarówno na etapie postępowania przygotowawczego, jak też sądowego, zawieszenie postępowania stosowane jest jedynie incydentalnie. Dzieje się tak nie tylko dlatego, że organy procesowe nie posiadają najczęściej niezbędnych danych o osobie sprawcy, który to problem stara się rozwiązać wspomniana powyżej propozycja wprowadzenia nowego przepisu art.70a. Podstawową przeszkodą dla stosowanie art.72 i 73 jest wynikające z treści art.66 § 1 kk ograniczenie możliwości stosowania warunkowego umorzenia postępowania jedynie do osób, które nie były wcześniej karane za przestępstwo umyślne. Problem w tym, że w przypadku, osób używających środki odurzające lub substancje psychotropowe szkodliwie, a zwłaszcza w przypadku osób uzależnionych od nich, przesłanka ta często nie jest spełniona, albowiem osoby te maja na swym koncie wcześniejsze skazania (czy to za przestępstwa pospolite, czy też z ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii). Nie ma zatem możliwości zastosowania wobec nich warunkowego umorzenia postępowania, co czyni również niecelowym korzystanie z instytucji zawieszenia postępowania celem podjęcia terapii, określonej w art. 72 ustawy.
Proponowana zmiana zmierza do umożliwienia szerszego stosowania tych przepisów poprzez wyłączenie przesłanki wcześniejszej niekaralności za przestępstwa umyślne. Faktem jest, że jest to wyłom od pewnej istotnej zasady kodeksowej. Wydaje się jednak, że w danym wypadku uczynienie takiego wyłomu jest zasadne. Rzecz w tym, że zastosowanie warunkowego umorzenia postępowania w takich sytuacjach następować będzie po pomyślnym odbyciu przez sprawcę stosownej terapii. Nie chodzi więc tutaj wyłącznie o umożliwienie stosowania warunkowego umorzenia postępowania wobec sprawców przestępstw o jakich mowa w art.72 ustawy, lecz o stosowanie tej instytucji wobec tych spośród nich, którzy wyrazili zgodę na poddanie się stosownej terapii, rzeczywiście się jej poddali i ukończyli ją z pozytywnym wynikiem. Jeśli te przesłanki nie są spełnione o warunkowym umorzeniu postępowania nie może być w ogóle mowy. Natomiast jeśli zostaną one przez sprawcę spełnione warunkowe umorzenie postępowania stanowi rodzaj premii za pomyślne poddanie się terapii. Zastosowanie w takiej sytuacji warunkowego umorzenia postępowania pomimo wcześniejszej karalności sprawcy może więc być uzasadnione, tym bardziej, że pomyślny wynik terapii stanowi w takim wypadku jednoznaczną przesłankę istnienia pozytywnej prognozy kryminologicznej.
Projekt przewiduje także wprowadzenie do ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii nowego przepisu art.73a, który regulowałby dodatkowo kwestię udzielenia przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności wobec osób uzależnionych skazanych za przestępstwa pozostające w związku z uzależnieniem. Art.150 i 153 kodeksu karnego wykonawczego nie regulują tej kwestii w sposób dostatecznie precyzyjny i jednoznaczny. Wydaje się, iż umożliwienie takim osobom, w pewnych przynajmniej wypadkach, podejmowania leczenia poza zakładem karnym może mieć szereg zalet. Dotyczy to tak czysto terapeutycznego punktu widzenia, jak i związane jest z możliwością odciążenia w tym zakresie więziennictwa. Chodzi tutaj przede wszystkim o te sytuacje, gdy skazany nie miał w trakcie dotychczasowego odbywania kary pozbawienia wolności możliwości podjęcia stosownej terapii, przede wszystkim ze względu na to, że wciąż oczekuje na stosowne miejsce leczenia na oddziale terapeutycznym. Przepis ten miałby więc na celu rozwiązanie problemów wynikających z istnienia dzisiaj „kolejki” do oddziałów terapeutycznych, a nie stanowić rutynową i „masową” alternatywę dla oferty terapeutycznej w trakcie wykonywania kary pozbawienia wolności. Dlatego zasadnym jest ukształtowanie tych przepisów w taki sposób, aby nie spowodowały one pojawienia się na szerszą skalę prób „ucieczki” skazanych od terapii w ramach zakładów karnych, czy wręcz pozorowanego wnioskowania o udzielenie takiej przerwy, która mogłaby być wykorzystywana w celu „wydostania się” z zakładu karnego.
W związku z tym udzielanie takiej przerwy nie ma w myśl proponowanych rozwiązań automatycznego charakteru i powinno mieć miejsce przede wszystkim wtedy gdy za udzieleniem przerwy przemawiają względy lecznicze i wychowawcze. Oznacza to, że chodzi tutaj nie tylko o kwestie związane z potrzebami terapeutycznymi, ale także, że powinno to być celowe ze względu na wykonywanie wobec konkretnego skazanego kary pozbawienia wolności. Równocześnie przepis zawiera dalsze ograniczenia dopuszczalności stosowania tej instytucji, mające zabezpieczyć przed próbami manipulowania przez skazanych procesem wykonania kary oraz procesem leczniczym i rehabilitacyjnym. Służy temu przede wszystkim wykluczenie możliwość udzielenia przerwy skazanemu, który wcześniej nie wyraził zgody na poddanie się leczeniu lub rehabilitacji (nie jest natomiast istotne czy w konsekwencji takiej odmowy sąd penitencjarny orzekał o stosownym leczeniu lub rehabilitacji w myśl art.117 kkw). Równocześnie kolejnym warunkiem udzielenia przerwy jest wykazanie przez skazanego, że ma w stosownym zakładzie opieki zdrowotnej zagwarantowane miejsce leczenia odpowiadające jego potrzebom terapeutycznym.
Za każdym razem możliwość udzielenia przerwy w wykonaniu kary pozbawienia wolności ograniczana jest także przesłanką formalną w postaci rozmiaru kary pozostałego do odbycia, a nie minimum kary, jakie musi być odbyte (jak przy warunkowym zwolnieniu). Wydaje się, iż może to być korzystniejsze dla niektórych sprawców. Przy skazaniu np. na karę do czterech lat pozbawienia wolności – a to chyba większość przeciętnych sprawców przestępstw związanych z używaniem środków odurzających lub substancji psychotropowych – będą oni mogli korzystać z takiej przerwy zanim nabędą uprawnienia do warunkowego przedterminowego zwolnienia po odbyciu połowy kary (dotyczyłoby to też recydywistów, którzy nabywają to uprawnienie normalnie po odbyciu dwóch trzecich kary), co może mieć pewną wartość motywującą do podjęcia takiej próby.
Proponowane zmiany maja również na celu doprecyzowanie i ujednolicenie w polskim porządku prawnym kwestii związanych z zabezpieczaniem, przechowywaniem i niszczeniem przedmiotów i substancji stwarzających niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia osób albo bezpieczeństwa powszechnego, które zostały zabezpieczone dla potrzeb postępowania karnego, w tym w szczególności związanych z przeciwdziałaniem narkomanii. Obowiązująca od 1 lipca 2003 r. regulacja zawarta w art. 232a kodeksu postępowania karnego związana z przechowywaniem tzw. „dowodów trudnych” wymaga w związku z Tm korekty z uwagi na negatywne skutki, jakie rodzi. Dotyczy to przede wszystkim środków odurzających,
substancji psychotropowych oraz ich preparatów, a także materiałów wybuchowych
i substancji parzących, trujących, duszących i łatwopalnych. Rozszerzenie katalogu przedmiotowego „dowodów trudnych” o preparaty środków odurzających i substancji psychotropowych oraz zawężenie prekursorów do kategorii 1 (projektowany art. 232a § 1 k.p.k.) wynika z ustawy z dnia 29 lipca 2007 r. o przeciwdziałaniu narkomanii.
Przechowywanie materiałów wybuchowych i substancji parzących, trujących, duszących i łatwopalnych zabezpieczonych dla potrzeb postępowania karnego powinno odbywać się we wskazanych wyspecjalizowanych instytutach wojskowych, co wynika
z rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie szczegółowych zasad i miejsca przechowywania w postępowaniu karnym przedmiotów
i substancji stwarzających niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia oraz warunków i sposobu ich zniszczenia (Dz. U nr 108, poz. 1025). Żaden z instytutów nie przyjmuje tego typu dowodów i przechowywane są przez organ postępowania, który je zabezpieczył – zazwyczaj przez Policję. Z drugiej strony natomiast Policja jest przechowawcą środków odurzających
i substancji psychotropowych zabezpieczonych przez wszystkie organy postępowania karnego i na każdym jego etapie, przy czym dodatkowym problemem jest brak uregulowań związanych z niszczeniem tego rodzaju dowodów po zakończeniu postępowania karnego.
Z tego powodu w magazynach komend wojewódzkich i Stołecznej Policji zalegają tysiące depozytów, w tym część po orzeczeniu środka karnego zniszczenia. Dlatego też niezbędna jest możliwość obligatoryjnego niezwłocznego niszczenia w całości lub w części „dowodów trudnych”, których przechowywanie połączone wiązałoby się z niewspółmiernymi kosztami lub nadmiernymi trudnościami albo stanowiło źródło zagrożenia dla bezpieczeństwa powszechnego (projektowany art. 232a § 2 k.p.k.). W wypadku zarządzenia zniszczenia
w części sąd wskazywałby miejsce i czas przechowywania pozostałej części w celu możliwości ponownego zasięgnięcia opinii biegłego (projektowany art. 232a § 3 k.p.k.).
Ze względów bezpieczeństwa powszechnego zabezpieczone przedmioty i substancje, które mogą stanowić materiały wybuchowe (np. granaty, trotyl) niszczone są niemal natychmiast po ich ujawnieniu, czasem nawet bez przewożenia. W takich sytuacjach prokurator post factum kieruje wniosek do sądu, który wydaje zgodę następczą. Z uwagi
na brak możliwości przechowywania materiałów wybuchowych i substancji parzących, trujących i duszących w sposób zapewniający bezpieczeństwo zasadne jest wprowadzenie normy sankcjonującej niezwłoczne niszczenie bez zgody sądu (projektowany art. 232a § 4 k.p.k.).
Zmiana podmiotu zobowiązanego do wypełnienia delegacji ustawowej z Ministra Sprawiedliwości na Radę Ministrów wiąże się z podległością premierowi dwóch służb: Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Centralnego Biura Antykorupcyjnego,
które w ramach prowadzonych przez siebie postępowań mogą zabezpieczać „dowody trudne”,
a także zakresem kompetencyjnym poszczególnych ministrów do określenia szczegółowych zasad i miejsca przechowywania „dowodów trudnych” oraz warunków i sposobu niszczenia (Ministerstwa Sprawiedliwości i Obrony Narodowej, właściwe do spraw: wewnętrznych
i administracji, zdrowia, środowiska, finansów, infrastruktury, pracy i polityki społecznej). Możliwość kompleksowego uregulowania na najwyższym szczeblu władzy wykonawczej daje gwarancję właściwej realizacji zadań w tym obszarze – w przeciwieństwie
do dotychczasowego ma szczeblu resortu (projektowany art. 232a § 5 k.p.k.).Konieczność zmiany podmiotu właściwego do wydania aktu rangi niższej niż ustawa, oraz ograniczenie zakresu tego aktu do zabezpieczonych środków odurzających, substancji psychotropowych lub ich preparatów oraz prekursorów kategorii 1, wynika – jednej strony
z takich samych przyczyn, jak zmiana delegacji ustawowej w art. 232a k.p.k., z drugiej natomiast związana jest z koniecznością rozgraniczenia legalnego przechowywania „narkotyków” przez uprawnione podmioty od przechowywania narkotyków zabezpieczonych do spraw karnych (projektowany art. 34 ust. 5 i 6).
Wykaz środków odurzających znajdujący się w załącznikach do ustawy z dnia
29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii jest kompatybilny z listami środków odurzających stanowiących aneks do Konwencji ONZ o Środkach Odurzających z 1961 r. Jedyna różnica jest w przypadku 3-metylotiofentanylu. W Konwencji wymieniony jest on
na liście I i IV, natomiast w załącznikach do ustawy tylko w grupie I-N. Tym samym zasadne jest – w celu osiągnięcia pełnej kompatybilności – dodanie w załączniku nr 1 do ustawy
w grupie IV-N środka odurzającego: 3-metylotiofentanyl {N-[3-matylo-1-[2-(2-tienylo)etylo]-4-piperydylo]propionanilid}.
Rozszerzenia wymaga również załącznik nr 2 w Liście A ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach, gdyż aktualnie brak jest w tym zakresie uregulowań, a „narkotyki”
w niektórych przypadkach stają się odpadem niebezpiecznym ze względu na swoje właściwości.

Ocena skutków regulacji

1.Cel wprowadzenia regulacji.
Celem wprowadzenia regulacji jest wprowadzenie do ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii z 2005 r. szeregu zmian i poprawek wynikających z trzech lat praktyki stosowania jej przepisów, w którym to trakcie zebrano szereg doświadczeń wskazujących na określone niedociągnięcia czy braki legislacyjne.
2.Podmioty, na które oddziałują projektowane regulacje prawne.
Ustawa swoim zakresem obejmie:
1.Osoby fizyczne, będące sprawcami przestępstw;
2.Ministerstwo Sprawiedliwości:
1)Sądy,
2)Prokuratura,
3)Kuratorska Służba Sądowa;
3.Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji:
1)Policję,
2)Straż Graniczną,
3)Inspekcję Sanitarną MSWiA;
4.Ministerstwo Zdrowia:
1)Państwową Inspekcję Farmaceutyczną,
2)Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii,
3)Inspektora do spraw Substancji i Preparatów Chemicznych,
4)Państwową Inspekcję Sanitarną,
5)Państwową Straż Pożarną;
5.Ministerstwo Finansów:
1)Służbę Celną;
6.Ministerstwo Obrony Narodowej:
1)Żandarmerię Wojskową,
2)Prokuraturę Wojskową,
3)Wojskowy Instytut Chemii i Radiometrii,
4)Wojskowy Instytut Higieny i Epidemiologii im. gen. Karola Kaczkowskiego,
5)Wojskowy Instytut Technicznego Uzbrojenia,
6)Wojskowy Instytut Techniki Inżynieryjnej;
7.Ministerstwo Środowiska:
1)Inspekcję Ochrony Środowiska;
2)Państwową Agencję Atomistyki;
8.Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej:
1)Państwową Inspekcję Pracy;
9.Ministerstwo Infrastruktury:
1)Inspekcję Nadzoru Budowlanego,
2)Inspekcję Transportu Drogowego;
10.Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego;
11.Agencję Wywiadu;
12.Centralne Biuro Antykorupcyjne;

3.Zakres konsultacji społecznych.
Równolegle do uzgodnień międzyresortowych projektowana regulacja zostanie przekazana do konsultacji następującym podmiotom:
1.Krajowej Radzie Sądowniczej,
2.Radzie Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym,
3.Stowarzyszeniu Prokuratorów Rzeczypospolitej Polskiej,
4.Sądowi Najwyższemu,
5.Stowarzyszeniu Sędziów Polskich „Iustitia”,
6.Krajowej Radzie Radców Prawnych,
7.Naczelnej Rady Adwokackiej,
8.Naczelnej Radzie Lekarskiej,
9.Instytutowi Psychiatrii i Neurologii,
10.Instytutowi Medycyny Pracy w Łodzi,
11.Centralnemu Instytutowi Ochrony Pracy,
12.Państwowej Radzie Ochrony Środowiska,
13.Krajowej Radzie Kuratorów,
14.Stowarzyszeniu „MONAR”.

4.Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa i budżety jednostek samorządu terytorialnego.
Wprowadzenie zmian w ustawie – Kodeks postępowania karnego i niektórych innych ustawach będzie miało wpływ na sektor finansów publicznych. Właściwe wypełnianie zadań przez podmioty, które zabezpieczają, przechowują i niszczą lub przekazują do zniszczenia przedmioty i substancje stwarzające niebezpieczeństwo wymaga nakładów finansowych
na ich realizację. Nakłady te związane są przede wszystkim ze stworzeniem magazynów, które umożliwią bezpieczne przechowywanie przedmiotów. W przypadku pojedynczego magazynu środków odurzających i substancji psychotropowych zabezpieczonych dla potrzeb postępowania karnego i niszczonych dopiero po jego zakończeniu wiązałoby się z nakładem w wysokości co najmniej 100.000 zł. Analogicznej wysokości nakłady musiałyby być poniesione przez każdy podmiot przechowujący przedmioty i substancje niebezpieczne.
W związku z tym nowelizacja art. 232a k.p.k. pozwoli na znaczące zmniejszenie nakładów finansowych, jakie musiałyby ponieść określone podmioty, przy czym koszty zabezpieczenia, transportu i utylizacji pozostaną na niezmienionym poziomie.
Wzrost wydatków należy przewidzieć przy wprowadzeniu regulacji dotyczącej art. 70a. Należy założyć, że koszty zbierania informacji o sprawcach, co do których istnieje podejrzenie, iż są to osoby uzależnione lub używające substancje psychoaktywne szkodliwie, wyniesie w skali roku wyniesie nie więcej niż 63 000zł w skali roku. Środki te zostaną przeznaczone głównie na gratyfikacje za zbieranie informacji przez podmioty, których działalność statutowa obejmuje pomoc osobom uzależnionym, a w przypadku braku takiego podmiotu przez kuratorów sądowych. Wyliczeń dokonano na podstawie szacunkowej liczby zarządzeń w wys. 7 000.

5.Wpływ regulacji na rynek pracy.
Ustawa nie wpłynie na rynek pracy.

6.Wpływ regulacji na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw.
Ustawa może wpłynąć na funkcjonowanie przedsiębiorstw dokonujących transportu
i utylizacji odpadów niebezpiecznych w związku z przekazywaniem im większej
niż dotychczas liczby przedmiotów i substancji stwarzających niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia albo bezpieczeństwa powszechnego.

7.Wpływ regulacji na sytuację i rozwój regionów.
Przedstawiony projekt nie będzie miał wpływu na sytuację i rozwój regionów.

8.Wpływ regulacji na środowisko.
Projekt ustawy będzie miał pozytywny wpływ na ochronę życia i zdrowia ludzi
oraz na ochronę środowiska z uwagi na szybką utylizację przedmiotów i substancji stwarzających niebezpieczeństwo oraz transport i przechowywanie takich substancji w sposób minimalizujący zagrożenie dla życia lub zdrowia osób albo dla środowiska.

9. Przepisy przejściowe i końcowe.
Przepisy przejściowe i końcowe mają na celu zapewnienie płynnego wdrożenia do obiegu prawnego nowych bądź zmienianych regulacji.

10. Zgodność regulacji z prawem Unii Europejskiej.
Projekt przedmiotowej regulacji jest zgodny z prawem Unii Europejskiej

zanotowane.pl

doc.pisz.pl

pdf.pisz.pl

angamoss.xlx.pl