|
Ĺwiat eMki
Pierwsze próby podejmowania oraz sporządzania typologii uzależnienia od alkoholu podejmowano w XIX wieku. Badacze wyróżnili trzy typy: ciągle pijących, okresowo pijących, oraz napadowo nietrzeźwych. Przedstawiano alkoholików jako chorych moralnie, o słabej woli oraz alkoholików – dipsomanów (Woronowicz, 2001).
Pierwszą naukową typologie w klasyfikowaniu alkoholizmu w XX w. przedstawił Jellinek. Autor uważał, że alkoholizm można zrozumieć wtedy, gdy traktuje się go jako „proces chorobowy”, w którym defekt fizyczny powiększa się wraz z upływem czasu oraz wzrostem spożycia alkoholu (Śledzianowski, 2004). Jellinek wyodrębnił pięć typów alkoholizmu: alfa, beta, gamma, delta i epsilon (za: Woronowicz , 2001) 1. Alkoholizm alfa – traktuje tu się psychiczne uzależnienie od alkoholu. Alkohol służy odprężeniu odreagowania stresów a także złagodzenie bólu fizycznego. Nawarstwiające się problemy, ucieczka przed kontaktem międzyludzkimi są podłożem do picia. Często ten typ zachowania jednostki psycholodzy nazywają piciem problemowym. 2. Alkoholizm beta – występują komplikacje fizyczne takie jak: zapalenie błony śluzowej, przełyku, marskość wątroby, stany zapalne nerek oraz pęcherza, uszkodzenie trzustki itp. W pewnych przypadkach może prowadzić do uzależnienia fizycznego. 3. Alkoholizm Gamma – ten typ charakteryzuje się wzrostem tolerancji na alkohol. Oznacza to, że alkohol wypijany jest w coraz większych ilościach. Dochodzi do uzależnienia fizycznego jak i psychicznego. 4. Alkoholizm Delta – w tym typie cechą charakterystyczną jest stale wzrastający poziom alkoholu we krwi a także z niezdolnością zatrzymania picia. 5. Alkoholizm Epsilon – okresowe picie tzw. „ciągi alkoholowe” (Pospiszyl,2008) Rozwojowy model typologiczny alkoholizmu przedstawił Zucker (Za: Woronowicz, ibidem). Wyróżnia 4 typy alkoholizmu: antyspołeczny, kumulowany rozwojowo, depresyjny oraz rozwojowy. Typ antyspołeczny – charakteryzuje się wczesnym początkiem uzależnienia, możliwymi uwarunkowaniami genetycznymi oraz rozwój i powikłania choroby. Typ komulowany rozwojowo tzw. kimulacyjny, związany jest z wpływami kultorowymi, jego cechą charakterystyczną jest systematyczne picie alkoholu prowadzące do uzależnienia. Typ depresyjny – częściej występuje u kobiet niż mężczyzn, picie alkoholu jest sposobem na poprawienie nastroju a także zmianą relacji społecznych. Typ rozwojowy charakteryzuje się intensywniejszym piciem w okresie młodzieńczym, stopniowo zmniejszonym w okresie dorosłości (Woronowicz, ibidem). Dokładne i najbardziej usytematyzowane pod względem metodologicznym badania przeprowadził Cloninger wraz z zespołem w połowie lat 80-tych. Autor wyodrębnił dwa typy alkoholizmu: Typ I – uwarunkowany środowiskowo, charakteryzuje się późnym okresem picia (przyjmuje się, że po 25 rokiem życia). Występują tu ciągi alkoholowe przeplatane z okresem trzeźwości. Uzależnienie postępuje szybko, forma ta występuje także u kobiet. W tym typie występują często powikłania zdrowotne. Typ II – charakteryzuje się z wcześniejszym występowaniem, dotyczy głównie mężczyzn, początek tej choroby rozpoczyna się w okresie adolescencji. Występuje tu tzw. efekt mocnej głowy czyli osoby piją systematycznie bez większych przerw (Pospiszyl, ibidem) Jak określa Cierpiałkowska, biologiczni ojcowie alkoholików typu 2 to osoby często głęboko uzależnione od alkoholu, przejawiające różnego typu zachowania aspołeczne, natomiast ich biologiczne matki rzadko były alkoholiczkami. Typ 1 to osoby, których biologiczni rodzice rzadko byli uzależnieni od alkoholu , a jeśli występowało uzaleznienie, to nie miało tak głębokiego charakteru, jak u ojców i matek typu typu 2. W odróżnienieniu od alkoholików typu 2 rodzice osób typu 1 rzadko przejawiali zachowania antyspołeczne. (Red. Cierpiałkowska, 2006) Wyniki badań Lecha i jego współpracowników (Lesch, Walter, 1996) doprowadziły do wyróżnienia czterech typów alkoholizmu. Pierwszy typ – właściwy – dotyczy osób u których nie występują czynniki prowadzące do zaburzeń emocjonalnych i psychicznych. Drugi typ – „neurotyczny” (lękowy) obejmuje ososoby, u których zaobserwowano pierwotne zaburzenia osobowości, poczatkowe picie traktowano jako sposób na stres, napięcia, chęci doznania ulgi. Trzeci typ – psychotoczny-dotyczył tych alkoholików u których stwierdzono występowanie różnych zaburzeń psychicznych takich jak: depresje, niedorozwój umysłowy. Czwarty typ – organiczny pierwotnie- spotykany u osób, u których w okresie rozwojowym lub wczesnodziecięcym, stwierdzono uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego. Typologia alkoholizmu według Babora i współpracowników, wyróżnia dwa typy osób uzależnionych od alkoholu. Typ A alkoholizmu – osoby, u których uzależnienie pojawiło się później, objawy uzależnienia są mniej nasilone i rzadziej występują zaburzenia psychiczne. Typ B alkoholizmu – osoby, u których częste są przypadki uzależnienia w rodzinie, samo uzależnienie rozpoczyna się wcześnie. Charakteryzuje się większą częstością współwystępowania zaburzeń psychicznych (Por. Woronowicz, 2001) Przedstawione typologie alkoholizmu odzwierciedlają ważne aspekty w problemie alkoholizmu, tj. różny obszar kliniczny uzależnienia, różne zaburzenia psychiczne, występowanie czynników genetycznych oraz środowiskowych uzależnienia. |
Podstrony
|