Historia POI jako początek fireshow.

Ĺwiat eMki

Taniec z ogniem pochodzi z Nowej Zelandii i jest wynikiem akulturacji, która miała miejsce między ludnością europejską a Maorysami. Zaś Maorysi to rdzenna ludność Nowej Zelandii, która przybyła na wyspę około 800 r. n. e. Pierwsze zetknięcie Maorysów z Europejczykami datuje się na 1642 rok, gdy do Golden Bay przypłynęły dwa statki Abla Tasmana. Podczas tego spotkania Maorysi zabili czterech przybyszów. W 1769 r. do Nowej Zelandii przybył James Cook. Od niego i przybywających po nim podróżników, Maorysi otrzymywali tkaniny, żelazne narzędzia, świnie i kartofle, w zamian za żywność i wytwory rzemiosła maoryskiego. W latach dziewięćdziesiątych XVIII wieku w okolicę wyspy zaczęli przypływać łowcy fok i wielorybów. Oni to rozbijali prowizoryczne obozy na południowym wybrzeżu, zawijając od czasu do czasu do północnych przystani, aby dokonać napraw i uzupełnić ekwipunek .
Przed pierwszymi kontaktami z Europejczykami, Maorysi nie posiadali wspólnej nazwy dla siebie jako jednego ludu, mieli tylko wiele nazw plemiennych. Terminu tāngata maori zaczęli używać, aby odróżnić się od Europejczyków. Przymiotnik maori znaczy „zwykły, zwyczajny”, a tāngata- „człowiek”. Na określenie Europejczyków używali już w roku 1820 terminu Pakeha . Próbowano w różny sposób wytłumaczyć pochodzenie tego słowa, żaden jednak nie został przyjęty przez naukę.
Pomiędzy rokiem 1830 a 1838 liczba Europejczyków żyjących stale w Nowej Zelandii wzrosła ze 150 do ponad 2000. Każdego roku coraz więcej statków zawijało do północnych przystani, zwłaszcza do Bay of Island . W 1858 roku liczba ludności Pakeha przewyższała już liczbę Maorysów. Od 1838 roku osadnicy i australijscy handlarze ziemią zaczęli wykupywać od Maorysów duże tereny. Pomiędzy 1865 a 1892 rokiem, Maorysi sprzedali siedem milionów, a wydzierżawili dwa i pół miliona akrów białym. Już wtedy można było zauważyć poważne zmiany, jakie zaszły w życiu i kulturze Maorysów. Zanikło wiele tradycyjnych wytworów rzemieślniczych, ludzie zapadali co pewien czas na nie znane im dotąd choroby, jak grypa i odra. Przyjęcie chrześcijaństwa doprowadziło do porzucenia poligamii, wojowniczości, porywania niewolników i kanibalizmu. Po latach asymilacji, w miastach założono kluby sportowe, w których trenuje się koszykówkę, piłkę nożną, rugby. Obecnie wszyscy Maorysi znają język angielski wystarczająco dobrze, aby poradzić sobie w codziennych kontaktach z ludnością Pakeha.
W historii konfliktów między Maorysami a Pakeha, głównie Maorysi zmieniali swoje obyczaje. Biali natomiast przyjęli maoryskie nazwy geograficzne, nazwy roślin i dzikich zwierząt, oraz pewną ilość słów, które wrosły w słownictwo nowozelandzkie. W nowozelandzkich szkołach podstawowych, do których uczęszczają dzieci byłych kolonistów, uczy się maoryskich historii i legend, jako części wspólnego dziedzictwa, wraz z pewną liczbą pieśni, tańców, rzemiosł i gier.
Oprócz klubów sportowych, Maorysi mają również kluby haka, których głównym celem jest podtrzymywanie macierzystej kultury. W klubach tych, młodzież uczy się pieśni i tańców maoryskich. Dziś słowo haka oznacza wszelkie maoryskie pieśni połączone z ruchem, w tym „pieśni ruchu” i tańce poi. „Poi to lekka piłka na sznurku podrzucana rytmicznie przy pieśniach” .
Geneza poi, jest ściśle związana z rolą kobiet w społeczności Maorysów. Wykonywały one prace bezpieczniejsze niż mężczyźni i bardziej monotonne. Uprawiały ogrody, zbierały jagody i płody ziemi, nosiły do domu wodę i drewno na opał, przygotowywały i przechowywały jedzenie, wyplatały maty i torby, a co wiąże się z poi, tkały też odzież. Aby wyćwiczyć sobie dłonie i nadgarstki, których sprawność bardzo liczy się przy przędzeniu, kręciły kamieniami zaczepionymi na sznurkach. Po pewnym czasie, kobiety spostrzegły, że podczas kręcenia poi, ciało wpada w naturalny taniec. Od tego czasu zaczęły używać swoich zdolności w obrzędach. Zamiast kamieni, wiązały na końcach sznurków szarfy, białe kule, kwiaty i inne ozdoby. Jednak końcówki z kamieni nadal służyły do ćwiczeń. Mężczyźni widząc, jak na kobiecą sylwetkę i zręczność wpływa ten rodzaj ćwiczeń, sami zaczęli używać poi, aby pokonywać swoje słabości, zdobyć siłę, zręczność oraz sprawność, która miała im pomóc podczas polowania. Jednak tradycyjne haka poi, wykonują wśród Maorysów tylko kobiety. Dla Nowozelandczyków, Maorysi i ich sztuka, są główną atrakcją przyciągającą turystów. Przejawia się to tym, że Pakeha wybierając się za ocean, starają się zdobyć maoryski strój oraz nauczyć się haka i poi. Instruktorzy tańca mają w swym repertuarze tańce maoryskie, a konkursy tańca i pieśni maoryskich, są stałym punktem programu w dorocznych festiwalach miast .
Obecnie zmodyfikowany taniec ludzi z plemienia Maori jest znany prawie na całym świecie jako fireshow. Jest to najbardziej efektowna odmiana tańca z poi, gdyż na końcach łańcuchów zamocowane są płonące kule. Podczas kręcenia, widoczne są ogniste smugi, które krążą wokół tancerza, co daje niezwykły efekt wizualny. Maorysi podczas swoich tańców nie podpalają poi. Jest to wymysł Europejczyków, którzy zapożyczyli od nich tę sztukę i zmodyfikowali według własnych wyobrażeń.

Jest to fragment pracy pt. "Fireshow jako objaw zycia mlodziezy w III Rzeczpospolitej Polskiej".
Autor opracowania: Magdalena Michalska(Płetwa) .

Podstrony